بیماری کرونا یا همان Covid-19 یک بیماری جدید و ناشناخته است که این روزها اکثر مردم در کشورهای مختلف دنیا با آن درگیر هستند. بیماری کوید-19 یک بیماری تنفسی است و در موارد بیشماری بر روس ریه ها و تنفس افراد ایجاد مشکل می کند. به گونه ای که اکثر مبتلایان این بیماری، دچار سرفه های خشک و نارسایی تنفسی هستند. بنابراین می توان گفت، ریه و کرونا به هم مرتبط هستند. بیشتر مواردِ ویروس کرونا، از طریق تست آزمایشگاهی بزاقی (PCR) تشخیص داده می‌شود، اما روش دیگری نیز جهت تشخیص احتمال ابتلای فرد وجود دارد. و این روش انجام سی تی اسکن از ریه است.
امروز می خواهیم به مسئله بررسی بیماری کرونا از روی عکس سی تی اسکن بپردازیم و عکس ریه سالم و ریه درگیر کرونا را با یکدیگر مقایسه کنیم. با ما همراه باشید.
سی تی اسکن ریه چیست و چه کاربردی دارد؟
در ریه ها گلبول‌های قرمز خون، اکسیژن را دریافت می‌کنند و به سایر سلول‌های بدن می‌رسانند. ریه ها شگفت انگیز هستند آن ها به شما کمک می کنند تا نفس بکشید. ریه ها اکسیژن هوا را به خون می رسانند. و قلب خون پر اکسیژن را به قسمت های مختلف بدن پمپاژ می کند.
این رگ های خونی ریوی ممکن است دچار بیماری شوند، مهم ترین بیماری ها شامل:
• آمبولی ریه
• فشار خون ریوی
• بیماری انسدادی ریه
• عفونت ریه
• بیماری سندرم حاد تنفسی ریه
• و…
در صورت بروز هر بیماری تنفسی حاد ممکن است پزشک سی تی اسکن ریه را تجویز کند. در سی تی اسکن قفسه سینه، اشعه ایکس به سینه تابانده می شود. تصویربرداری از ریه با سرعت بالایی انجام می شود. رادیولوژیست می‌تواند با مشاهده تصویر، به سرعت میزان درگیری ریه با بیماری را مشخص کند. در صورتی‌که آزمایش خون بیمار مثبت باشد برای تشخیص قطعی کرونا، سی تی اسکن ریه تجویز می شود.
تصویر سی تی اسکن ریه سالم با ریه فرد کرونایی بسیار متفاوت است. بهتر است این تصویربرداری با دستگاهی پیشرفته انجام شود. در این صورت پزشک تصاویر واضحی را در اختیار خواهد داشت که به تشخیص بیماری کمک زیادی می کند. در زیر تصویر ریۀ یک فرد کرونایی با تصویر سی تی اسکن ریه سالم را مشاهده می کنید:
تأثیر کووید ۱۹ بر بافت ریه‌ها چیست؟
ابتدا عضو هدف ویروس‌های خانواده کرونا، قسمت فوقانی دستگاه تنفسی بود، اما با جهشی که در سارس دو (کووید ۱۹) اتفاق افتاد، این ویروس قسمت تحتانی دستگاه تنفس را تحت تأثیر قرار داد و این جهش‌ها همچنان ادامه دارد. در قسمت تحتانی دستگاه تنفسی قسمتی به نام “حبابچه ریوی” وجود دارد که در کنار مویرگ‌هایی قرار گرفته است. هوا از طریق حبابچه‌ها وارد مویرگ‌ها شده و اکسیژن را به سایر اندام‌های بدن می‌رساند. بیماری کووید ۱۹ این قسمت را که از بخش‌های مهم ریه است، درگیر میکند و منجر به پنومونی یا ذات‌الریه می‌شود. سرایت و فراگیری ذات الریه‌ای که پیش از این براثر میکروب و یا سایر ویروس‌ها ایجاد می‌شد، به اندازه سرایت کووید ۱۹ نبود. کووید ۱۹ فراگیری وسیعی دارد و به علت جهش‌های متعدد ایجاد شده، شدت بیماری در قسمتی از ریه که در آن حبابچه‌ها به مویرگ‌ها متصل هستند، بیشتر است. در این منطقه اکسیژن وارد خون می‌شود، گاز کربنیک از خون وارد حبابچه‌ها شده و سپس از بدن دفع می‌شود.
بهترین زمان مراجعه بیماران کرونایی به پزشک برای انجام سی تی اسکن
افرادی که علائم متوسط و بالای بیماری کرونا را دارند و علائم بیماری در آنها به نحوی است که به نظر می‌رسد قسمت تحتانی ریه درگیر شده، حتماً باید سی تی اسکن ریه را با نظر پزشک انجام دهند. چنانچه فرد علائم کووید ۱۹ (علائم تنفسی) را داشت، اما جواب آزمایش PCR او منفی بود باز هم نیاز است که برای بیمار سی تی اسکن انجام شود، زیرا تنها راه اثبات ابتلای فرد به کووید ۱۹ انجام سی تی اسکن است. انجام سی تی اسکن در سالمندان بسیار حائز اهمیت است زیرا احتمال دارد سالمندان تنگی نفس را حس نکنند، اما با کمبود اکسیژن مواجه باشند بنابراین چنانچه فرد در این رده سنی اختلال سطح هوشیاری یا حالت گیجی و منگی داشت و پزشک به ابتلای او به کووید ۱۹ شک پیدا کرد، انجام سی تی اسکن برای این فرد الزامی است. حتی بسیاری از سالمندان مبتلا به کرونا ممکن است با علائم عروقی یا مغزی به بیمارستان مراجعه کنند که در این حالت نیز باید سی تی اسکن برای آنها انجام شود.
برخی بیماران دارای علائم کمبود اکسیژن بدون علامت هستند که در این حالت فرد احساس تنگی نفس ندارد، اما سطح اکسیژن او پایین است. در این حالت حتماً باید سطح اکسیژن اندازه‌گیری شود، زیرا ممکن است اشباع اکسیژن بیمار بسیار پایین باشد اما او علامتی نداشته باشد؛ در این صورت کمبود اکسیژن خطر مرگ را برای بیمار دارد. این خبر که کرونا به ناگهانی فردی را به کام مرگ می‌کشد، معمولاً درست نیست، زیرا کمبود اکسیژن وجود داشته اما بیمار آن را احساس نکرده است.
انجام سی تی اسکن برای تمام مبتلایان به کرونا الزامی نیست
برخی بیماران کرونایی پس از مثبت شدن نتیجه آزمایش خود با مراجعه خودسرانه یا با اصرار به پزشکان برای اطمینان از میزان درگیری ریه خود، تقاضای سی تی اسکن می کنند، که این روند علاوه بر تحمیل هزینه های مازاد به حوزه سلامت، بیماران را در معرض خطرات ناشی از اشعه های تصویربرداری قرار می‌دهد.
چگونه می‌توان مرگ و میر ناشی از کرونا را در مبتلایان به بیماری‌های زمینه‌ای کاهش داد؟
به طور کلی دو نوع علامت برای بیماری کووید ۱۹ وجود دارد، علامت‌های عینی و علامت‌های اسمی که برخی بیماران هر دو علامت را دارند. به طور مثال بیمار تنگی نفس دارد و کمبود اکسیژن او نیز قابل اثبات است. در بعضی افراد مثل کودکان و سالمندان، علامت عینی کم است و شخص از تنگی نفس شاکی نیست اما کمبود اکسیژن قابل توجهی دارد که این مسئله حیات او را به خطر می‌اندازد و باید حتماً تست‌های عینی انجام شود.
باید توجه داشت که در حال حاضر هر نوع سرماخوردگی می‌تواند کرونا باشد، مگر خلاف آن ثابت شود بنابراین برای افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای مثل سالمندان، مبتلایان به فشار خون و یا دیابت باید حتماً دقیق‌تر بررسی شده و میزان اکسیژن آنها بررسی شود تا مرگ و میر ناشی از کرونا در این افراد کاهش پیدا کند. در مقالات منتشر شده در مورد کووید ۱۹، اطلاعات درباره شرایط و زمان مراجعه برای انجام سی تی اسکن هر روز و هر هفته در حال تغییر است، اما به طور کلی باید گفت که پیشگیری مهم‌تر از درمان است و ارزیابی سریع بیماران بسیار ضرورت دارد.
