از لحظه ای که از خانه بيرون آمدم احساس سردرد شديدی داشتم، سوزش چشم و حالت تهوع هرچند دقيقه يک بار به سراغم می آمد، سرم را به بالا گرفتم تا آسمان را ببينم اما تنها دود و غبار قابل مشاهده بود و با نااميدی به مسيرم ادامه دادم، و وقتی به محل کار رسيدم از شدت سردرد با يکی از همکارانم که اتفاقا او هم از آلودگی هوا حال خوبی نداشت مشاجره کردم.
سردرد تا شب همراهم بود تا اینکه مادرم یادآوری کرد که از عوارض آلودگی هوا است. همین امر باعث شد تا به پیگیری عوارض آلودگی هوا و راهکارهایی در جهت کاهش آن بپردازم.
تاثيرات آلودگی هوا بر سلامت انسان
تاثيرات آلودگی هوا بر سلامت جسم و روح به قدری زياد است که حتی احتمال انتقال آن به نسل بعدی نيز وجود دارد. آلودگی هوا احتمال به دنيا آمدن کودکان اوتيسمی را بيشتر می کند و همچنين تاثير زيادی بر شخصيت افراد دارد به نحوی که يک فرد برونگرا را به يک فرد درونگرا تبديل می کند. همچنين افسردگی و پرخاشگری، از دست دادن توانايی های اجتماعی و آلزايمر نيز از تاثيرات آلودگی هوا است.
سوال اينجاست که مگر يک شهر چه سرمايه ای باارزش تر از شهروندان خود دارد. اين شهروندان هستند که به شهر معنا بخشيده اند.+
توپ مشکل آلودگی هوا در زمین کدام نهاد است؟
نهادها و ارگان های مختلف توپ مشکل آلودگی هوا را در زمین یکدیگر می اندازند، يکی می گويد وزارت نفت بايد سوخت مناسب عرضه کند، ديگری می گويد خودروسازان بايد خودروهای استاندارد توليد کنند، برخی می گويند دولت بايد حمايت مالی کند و دیگری معتقد است با بودجه هشت هزار ميلياردی می توان مشکل آلودگی هوا را حل کرد.
اما واقعيت اين است که هر يک از اين نهادها و ارگان های مختلف در آلودگی هوا نقش و سهم دارند و اگر هر يک به درستی به وظيفه خود در اين خصوص عمل کنند بطور حتم چنين مشکلی به سادگی برطرف می شود.
اگر وزارت نفت در انجام تعهداتش در خصوص توليد گازوئيل استاندارد و بنزين يورو 5 عمل کند و شرکت های خودرو ساز به استانداردسازی محصولات خود متعهد شوند و مسئولان شهری نيز زيرساخت های حمل و نقل عمومی را توسعه دهند و فضای سبز استاندارد و متناسب به اقليم بومی ايجاد کنند، معضلی به نام آلودگی هوا به حداقل ممکن می رسد.
در اين بين و از ميان متوليان اين امر شهرداری تهران در خط مقدم اصلاح وضع موجود قرار دارد. شايد استاندارد سازی سوخت و خودرو زمانبر باشد اما شهرداری می تواند با اتخاذ تدابير لازم برای کاهش فوری آلايندگی گام بردارد.
حقانی عضو چهارم شورای شهر اعلام کرده بود که بيش از 80 درصد آلودگی هوای تهران به خاطر منابع متحرک و خودروهايی است که در سطح پايتخت تردد می کنند که از بين اين منابع، اتوبوس های شرکت واحد بيشترين آلودگی گوگردی را ایجاد می کنند. نصب کاتاليزورهای استاندارد بر روی ناوگان حمل و نقل عمومی به ويژه اتوبوس ها ابتدايی ترين اقدام برای رفع بخش مهمی از اين معضل است .
بر اساس تکاليفی که لايحه هوای پاک بر عده نهادهای مسئول گذاشته است، تمامی اتوبوس های بالای 8 سال بايد از ناوگان حمل و نقل عمومی خارج شوند اما نشانه هايی برای اجرای اين حکم قانونی و نوسازی ناوگان ديده نمی شود و در حال حاضر روزانه بيش از 3 هزار اتوبوس فرسوده در تهران تردد می کنند.
آلودگی هوا دارای دو منبع ثابت و متحرک است
زهرا صدراعظم نوری عضو شورای شهر تهران درباره این موضوع گفت: مسئله آلودگی هوا یکی از چالش های بزرگ شهر تهران و کلانشهرها است که باید مورد توجه و عنایت جدی قرار بگیرد. آلودگی هوا سالانه تعداد زیادی از شهروندان را بیمار می‌کند و آسیب‌های جدی به آن‌ها وارد می‌کند تا جایی که حتی مرگ و میر عده‌ای از شهروندان ناشی از آلودگی هوا است.
وی افزود: بحث توجه به آلودگی هوا و راهکارهایی که بتواند در جهت کاهش آلودگی هوا مؤثر باشد از رویکردهای شورای شهر تهران است. آلودگی هوا دارای دو منبع ثابت و متحرک است. 20 تا 30 درصد آلودگی هوا ناشی از منابع ثابت شامل، فعالیت کارخانه‌ها، سوخت‌های خانگی و نوع ساخت و سازهایی که در سطح شهر انجام می‌شود؛ است همچنین 70 تا 80 درصد آلودگی ناشی از منابع متحرک یعنی خودرو و سوخت مورد استفاده است با توجه به ارقام ذکر شده برای رفع آلودگی و یا کاهش آن اولویت منابع متحرک است.
صدراعظم نوری تصریح کرد: خودروهای کاربراتوری و دیزلی عامل مؤثری در آلودگی هوا هستند. همچنین وجود انواع خودروهایی که از استانداردهای لازم یعنی یورو5 برخوردار نباشند نیز آلودگی هوا را تشدید می‌کند. سهم خودروها در آلودگی هوا متفاوت است؛ خودروهای کاربراتوری درصدی از آلودگی هوا را ایجاد می کنند و باید به خودروهای انژکتوری تبدیل شوند؛ عمر فرسودگی خودرو باید کاهش یابد؛ همچنین موتور سیکلت‌های کاربراتوری باید به موتورسیکلت‌های برقی تبدیل شوند. لازم به ذکر است موتور سیکلت در هر کیلومتر 15 گرم آلودگی ایجاد می‌کند.
عضو شورای شهر تهران با اشار به اینکه خودروهای سنگین دیزلی منشأ مهم آلودگی هوا هستند گفت: وقتی آلاینده‌های موجود در هوا را اندازه گیری کردند، به این نتیجه رسیدند که در ساعات 9 تا 5 صبح در زمان تردد ماشین های سنگین بیشترین آلودگی و ذرات معلق در هوا است.
وی با اشاره اینکه اتوبوس‌ها یکی از این خودروهای سنگین دیزلی هستند گفت: اتوبوس‌ها آلوده‌کننده هستند و باید تکنولوژی اینها تغییر کند و دارای استانداردهای امروز دنیا باشند. این اتوبوس‌ها باید به فیلتر جذب دوده مجهز شوند. در این ارتباط مصوبه شورای شهر این الزام را برای شهرداری تهران ایجاد کرده است که اتوبوس‌ها را به فیلتر دوده مجهز کند. متاسفانه در طول سال‌های گذشته به این موضوع رسیدگی نشده است و کمتر از 100 اتوبوس مجهز به این فیلتر هستند. هزینه تجهیز اتوبوس‌ها به این فیلتر 30 میلیون تومان است اما پس از آن تمام آلودگی حاصل را از بین می‌برد.
صدراعظم نوری کربن سیاه را مهمترین و خطرناک ترین آلاینده‌ها در هوای تهران دانست و گفت: تمام تلاش برای برنامه‌ریزی دقیق و کاهش آلودگی هوا است؛ در این راستا مجهز کردن خودروهای دیزلی به فیلتر دوده در دستور کار قرار دارد.
وی ادامه داد: شهرداری تهران به عنوان تنها متولی ابر شهر به سرعت برای اصلاح مهندسی گذرگاه های شهری به نفع حمل و نقل عمومی می‌تواند اقدام کند تا علاوه بر تسهيل در تردد ناوگان عمومی، مشوقی برای استفاده عموم از اين تسهيلات باشد. توسعه شبکه حمل و نقل عمومی سطحی و زير سطحی می تواند در اين مسير به طور چشمگير و غير قابل انکاری موثر و چاره ساز باشد. افزايش تعداد خودروهای ناوگان حمل و نقل عمومی در کنار توسعه شبکه مترو بهترين دليل برای مجاب کردن شهروندان و استفاده نکردن از خودروی شخصی است.
این عضو شورای شهر درباره حمل و نقل عمومی گفت: برای شهر بزرگی مثل تهران با حجم تردد زیاد و متراکم، بهترین راهکار استفاده از حمل و نقل عمومی بخصوص حمل و نقل ریلی است. سیاست شورای شهر پنجم در برنامه سال جاری تأمین اعتبارات مورد نیاز برای توسعه حمل و نقل ریلی است.
وی افزود: شهرداری تهران نیز بر اساس سیاست‌های شورای شهر توسعه حمل و نقل عمومی را در اولویت قرار داده است در این راستا مجهز کردن تعداد خطوط مترو به طوری که سرفاصله خطوط به حداقل برسد و هر 4 دقیقه یکبار قطار به ایستگاه بیاید و مسافرین بسیاری را جابه‌جا کند، در دستور کار است.
رئیس کمیسیون سلامت شورای اسلامی شهر تهران خاطرنشان کرد: طبق مصوبه دولت و توافق بین دولت و شهرداری و شورای شهر، دو هزار دستگاه واگن در اختیار کلانشهرها قرار می‌گیرد که از این رقم هزار دستگاه سهم شهر تهران خواهد بود. اتوبوس به عنوان وسیله حمل و نقل عمومی باید مجهز و استاندارد باشد و اگر بتوانیم اتوبوس‌های برقی به کار بگیریم بسیار مفید خواهد بود.
صدراعظم نوری تاکید کرد: فضای سبز نيز به عنوان ريه شهر می تواند در اين چرخه بسيار موثر باشد اما به شرطی که اين فضا متناسب با بوم و اقليم محيط بوده و توسعه آن آسيب های جانبی مانند هدر روی آب را به همراه نداشته باشد. بسياری از گياهان از جمله چمن فقط جنبه تزئينی دارند و با وجود فراوانی آن در سطح شهر تهران علاوه بر مصرف فراوان آب تاثير زيادی در پاکيزه کردن هوای شهر ندارند.
رئیس کمیسیون بهداشت، سلامت و محیط زیست شورای شهر تهران درباره رویکرد شورای شهر برای توسعه فضای سبز گفت: در طول دو دهه گذشته فضای سبز تهران مورد بی مهری قرار گرفته است و به خوبی مورد حفاظت و صیانت قرار نگرفته است نگاه به فضای سبز نگاه اقتصادی بود و توسعه به معنای حفظ و حراست انجام نشده است.
وی با اشاره به اینکه امروزه فضای سبز باغ‌ها و درختان می‌توانند به عنوان تنفس گاه برای شهر محسوب شوند، گفت: وجود این درختان کمک شایانی در جذب آلودگی هوا و تولید اکسیژن می‌کند در طول دهه اخیر بسیاری از باغ‌ها تبدیل به مجتمع‌های بزرگ تجاری ، اداری و مسکونی شده است نگاه به شهر تهران نگاهی با رویکرد محیط زیست نبود و بیشتر نگاه اقتصادی و ارزش افزوده زمین بوده است.
صدراعظم نوری با بیان اینکه شاهد این هستیم که بسیاری از ذخیره‌گاه ها امروز نابود شده اند؛ گفت: رویکرد شورای شهر تهران نظارت طبق کمیسیون ماده 7 که مربوط به حفاظت و صیانت از باغ ها است، برای مجوز ندادن به تخریب باغ ها است.
سخن پایانی
متاسفانه فرابخشی بودن اين معضل به بهانه ای برای انجام ندادن تعهدات قانونی دستگاه های مختلف تبديل شده است. در حاليکه اين موضوع می تواند همکاری بين بخشی و هماهنگ دستگاه ها را فراهم کند اما به راهکاری برای شانه خالی کردن مسئولان از مسئوليت ذاتی خويش تبديل شده است.
طبق صحبت های عضو شورای شهر تهران؛ شهرداری برنامه هایی برای این امر دارد که اگر به مرحله عمل برسد بسیار مفید خواهد بود، ولی با تمام اینها خود اعضای شورا نیز بر این واقف هستند که حل مشکل آلودگی هوا نیازمند همکاری بین بخشی است.
