در دوره جدید مدیریت شهری، مدیران و تصمیم گیران حوزه شهری در شهرداری و وشورای شهر تهران بر این باور بودند که در دوره گذشته بسیاری از وظایفی که برعهده سازمانهای متولی مانند بهزیستی، کمیته امداد، وزارت بهداشت، نیروی انتظامی و … بود به دلیل بی توجهی متولیان به هم افزایی مدیریتی؛ باعث شد تا شهردار وقت به تمام این حوزه ها ورود پیدا کند.نتیجه این رویکرد نیز این شد که بسیاری از طرح های ایده آل در کاهش آسیب و معضلات اجتماعی در محله های شهر تهران به یک طرحی شکست خورده تبدیل شود.
البته در این میان نمی توان از برخی از شوآف های رسانه ای برخی از مدیران و معاونان شهرداری تهران در دوره گذشته که در ایجاد انحراف در نحوی اجرای طرح های تاثیرگذار در حوزه آسیب های اجتماعی دستی بر آتش داشتند نیز به راحتی گذشت.
به هر حال در دوره جدید محمد علی نجفی شهردار تهران دربازدیدی که از کلونی های آسیبهای اجتماعی در جنوب تهران داشت، اعلام کرد که دراین دوره به اندازه دوره گذشته شهرداری تهران مداخله در حوزه آسیب های اجتماعی نخواهد داشت و تنها به وظایف خود در این حوزه بر اساس وظایف قانونی خواهد بود.
هر چند از همان یک سال گذشته شهردارانی که در مدت زمان کوتاه اداره شهر تهران را بر عهده گرفتند وعده از اجرای طرح های تاثیرگذار در حوزه های مختلف از کودکان کار گرفته تا متکدیان، معتادان و …. داده بودند. هر چند در زمان نجفی طرح ساماندهی کودکان کار و کارتنخواب به صورت یک طرح با همکاری فرمانداری تهران انجام شد، اما شیوه اجرای این طرح با انتقادات زیادی از سوی شهروندان، کارشناسان حوزه آسیب های اجتماعی و رسانه ها روبه رو شد و به عنوان یک طرح شکست خورده برای چندمین بار کنار گذاشته شد.
در زمان محمد علی افشانی وی نیز به صراحت اعلام کرد که با همکاری فرمانداری تهران و وزارت کشور و همچنین دستگاه های متولی هم قرار است طرح ساماندهی متکدیان در تهران اجرا شود و هم اینکه معتادان متجاهر و کارتنخواب شهرستانی به شهرهای خود بازگردانده می شوند.
این طرح نیز از همان وعده هایی بود که نتوانست درطول مدتی که وی اداره شهر تهران را برعهده گرفته بود اجرایی شود.
پیروز حناچی، سومین شهردار دور جدید تهران هر چند در برنامه ای که تحت عنوان تهران«شهری برای همه» رویکرد مدیریتی وی در حوزه آسیب های اجتماعی پر رنگ نبود، اما گسترش این معضل در شهر تهران باعث شده است تا هم شهروندان و هم رسانه ها و کارشناسان درانتظار طرح و برنامه وی در حوزه کاهش آسیب های اجتماعی باشند.
یکی دیگر ازمسائلی که درطول یک سال اخیر به شدت مورد انتقاد رسانه ها قرار گرفت، این بود که بعد از دوره گذشته مدیریت شهری سازمان رفاه و خدمات اجتماعی به یک سازمان حاشیه ای در برنامه های اجتماعی شهرداری تهران تبدیل شود. عدم انتخاب درست مدیران این مجموعه یکی از دلایلی بود که باعث شد تا عملکرد این سازمان به پاشنه آشیل مدیریت شهری تبدیل شود.
البته در این میان نمی توان از عملکرد ضعیف و عدم برنامه ریزی معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران غافل ماند. هر چند در طول یک سال اخیر معاون این حوزه بارها صحبت از مطالعات بنیادی در حوزه تهیه ماتریس آسیب های اجتماعی شهر تهران زده است اما هیچ گاه برنامه ریزی های کاربردی ای بر اساس این مطالعات از سوی سازمان های زیر مجموعه شهرداری تهران در این حوزه دیده نشده است.
به نظر می رسد که یکی از مهمترین برنامه های پیروز حناچی در حوزه اجتماعی و فرهنگی شهر تهران مشخص شدن رویکرد و دیدگاه وی در حوزه آسیب های اجتماعی است.
نشست شب گذشته مدیرعامل سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران در گرمخانه خاوران با حاشیه های زیادی روبه رو بود اما یک نتیجه گیری کلی را برای خبرنگاران همراه داشت. اینکه هر چند به گفته معاون اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران نجم الدین محمدی از جمله بنیادنگذاران اداره کل آسیب های اجتماعی شهرداری تهران در سال 1385 بوده و دارای تجربه کافی در این حوزه است اما توضیحات وی درباره رویکرد سازمان مطبوعش در حوزه آسیب های اجتماعی نشان داد که برنامه مدون و مشخصی در این حوزه ندارد.
محمدی یکی از برنامه های شهرداری تهران را در حوزه ساماندهی کارتنخواب ها و معتادان، راه اندازی و ساخت دو گرمخانه در مناطق 22گانه شهر تهران معرفی کرد. حتی وی مدعی شد که اکنون شهروندان تهرانی دیگر مخالفتی با راه اندازی گرمخانه در محله های خود ندارند و از این موضوع استقبال می کنند. مثال وی نیز به عنوان شاهد این ادعایی که کرده بود، خوشحالی ساکنان شهرک رضویه بود که گرمخانه خاوران در ابتدای محله آنها قرار دارد.
وی در حالی مدعی این همکاری شهروندان در توسعه گرمخانه ها در محله ها و مناطق شهر تهران شد که یکی از اعتراضات مردمی ساکنان شهرک رضویه وجود گرمخانه در محله آنها و سرریز شدن آسیب های اجتماعی به داخل محله بود.
این در حالی است که محمدی با اشاره به رضایت همسایگان گرمخانه‌ها از حضور افراد معتاد در محله خود، گفت: به زودی در نزدیکی محل زندگی خودم هم گرمخانه ایجاد خواهیم کرد.
وی بر این باور است: دیگر شرایط جامعه مانند گذشته نیست که افراد معتاد را طرد کنند، وقتی از همسایگان گرمخانه‌ای در فرحزاد پرسیدم که آیا ایجاد گرمخانه در محل سکونتتان برای شما مزاحمت ایجاد کرده است، گفتند نه تنها مزاحمت نداشته بلکه از دیدن ساماندهی آنها خوشحال هم می‌شویم.
مدیر عامل سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران در پاسخ به پافشاری خبرنگاران مبنی بر اینکه آیا در محله سکونت خود هم اقدام به ایجاد گرمخانه و محل نگهداری معتادان می کند؛ جواب داد: من با کمال میل این کار را انجام می‌دهم و به زودی در محله سعادت آباد که محل زندگی خودم هست گرمخانه‌ای به منظور جمع آوری و نگهداری افراد معتاد و کارتن خواب دایر خواهم کرد.
موضوع دیگری که در نشست خبری شب گذشته مدیرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکت های اجتماعی مطرح شد؛ این بود که کارتنخواب ها و معتادان توسط 35 گشت فوریت های اجتماعی درکلونی هایی که از قبل در تهران شناسایی شده اند، جمع آوری می شوند. این در حالی است که با توجه به گسترش آسیب های اجتماعی در شهر تهران کلونی های جدیدی دراین رابطه توسط افراد آسیب دیده ایجاد شده است که گویا در برنامه شهرداری تهران رسیدگی به این اجتماعات آسیب دیدگان اجتماعی و خدمات رسانی به آنها چایگاهی دربرنامه های این سازمان ندارد.
وی حتی به این موضوع نیز متذکر شد که وظیفه ما جمع آوری معتادان متجاهر کارتنخواب نیست چرا که قوه قضائیه نسبت به ساماندهی این افراد از شهرداری تهران ایراد خواهد گرفت.
هر چند در این نشست محمدی مشخص نکرد که اگر کارتنخواب های معتاد قرار نیست توسط شهرداری تهران و گشت های فوریت های خدمات اجتماعی ساماندهی و راهی گرمخانه ها شوند پس آنها اقدام به جمع آوری چه بخشی از آسیب دیدگان کارتنخواب از شهر تهران می کنند.
به گفته وی؛ طبق قانون وظایف شهرداری مشخص شده است و ما بر اساس قانون وظیفه‌ای برای ساماندهی افراد بی‌خانمان، معتاد و کارتن خواب نداریم، اما چون دستگاه‌های دیگر به وظایف خود عمل نمی‌کنند ما به میدان آمده‌ایم تا کم کاری آنها را جبران کنیم.
وظایف تعریف شده برای شهرداری ساماندهی مسائل شهر است که در این حوزه رسیدگی به منظر شهری و رسیدگی به وضعیت سطح شهر هم به شهرداری مربوط می‌شود.
وی بر این باور است؛ وظیفه دیگری که برای شهرداری‌ها مقرر شده اختصاص فضای متناسب با سرانه آسیبهای اجتماعی هر منطقه است. به همین دلیل قرار نیست شهرداری متولی خدمات شبانه و ساماندهی افراد بی‌خانمان و معتاد باشد بلکه شهرداری تنها وظیفه دارد زیرساخت‌ها را مهیا کند.
در واقع این کار از وظایف شهرداری در حوزه حمایت از آسیب دیدگان اجتماعی است، اما تلاش ما این است که گرمخانه‌ها در دسترس افراد بی‌سرپناه باشند و این افراد در طول سال از این مراکز استفاده کنند.
آمارهای مدیر عامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکت های اجتماعی شهرداری تهران حکایت از آن دارد که در حال حاضر ۱۷ گرمخانه در سطح شهر تهران مستقر است که به افراد بی‌سرپرست و بی‌خانمان خدمات می‌دهد این در حالی است که طبق برنامه ریزی های انجام شده قرار است تا در هر منطقه شهرداری یک گرمخانه با ظرفیت ۱۵۰ نفر داشته باشیم.
وی درباره خدمات رسانی شهرداری تهران در روزهای سرد به کارتنخواب ها در مجموعه های گرمخانه تحت مدیریت نیز توضیح داد: در سطح شهر حدود ۲ هزار نفر از خدمات سازمان خدمات اجتماعی استفاده می‌کنند. با فرا رسیدن فصل سرما فعالیت ما بیشتر می‌شود و، چون تخت‌ها محدود است با اضافه شدن افرادی که بر روی زمین می‌خوابند آمار ما به ۴ هزار نفر هم می‌رسد.
بررسی های ما نشان می دهد که در هر منطقه باید ۲ گرمخانه مناسب و امن داشته باشیم، گفت: اگر مراکز بهاران را هم احتساب کنیم می‌توانیم تا ۷ هزار نفر را تحت پوشش قرار دهیم.
آنطور که نجم الدین محمدی می گوید؛ ساماندهی افراد بی‌خانمان، معتاد و بی‌سرپناه هیچ ارتباطی به شهرداری ندارد و به عهده فرمانداری است، در حال حاضر عوارض مردم تهران برای دارو و درمان این افراد هزینه می‌شود در حالی که این کار وظیفه سازمانهای دیگری است که برای این کار بودجه دریافت می‌کنند، اما چون این کار بر روی زمین مانده شهرداری ورود می‌کند تا این افراد آسیب نبینند.
