آلودگی هوا موضوعی است که به دلیل وقوع مستمر طی سالیان اخیر بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد و از این رو جایگاه ویژه‌ای در میان کارشناسان حوزه محیط زیست و سلامت پیدا کرده، در واقع به یکی از دغدغه‌های اصلی آنان مبدل شده است. تکرار این موضوع در شهر مشهد با جمعیت حدود ۳٫۵ میلیون نفری گاهی شرایط را به سمت بحرانی شدن پیش برده و امروزه یکی از مشکلاتی است که کسی نتوانسته برای آن راه‌حلی جز هشدار برای خارج نشدن افراد گروه سنی حساس و بیمار از منزل و همچنین استفاده نکردن از وسایل نقلیه شخصی ارائه دهد.
سهم پنهان فرودگاه و راه‌آهن در آلودگی هوای مشهد
مدیر محیط زیست و توسعه پایدار شهری شهرداری مشهد در گفت‌وگو با خبرنگار مشهدپیام در خصوص عوامل این موضوع، به وجود حدود یک میلیون خودروی شخصی، قریب به ۲۵۰ هزار تا ۳۰۰ هزار موتورسیکلت و بیش از ۴۰ میلیون خودروی سنگین اشاره می‌کند و می‌گوید: از طرفی بعضی از کانون‌های ایجاد این شرایط در خود شهر مشهد وجود دارند.
محمد پذیرا ادامه می‌دهد: کانون‌های مختلفی مثل فرودگاه وعلاوه بر آن راه‌آهن با توقف حدود ۴۰ رام قطار نیز در به‌وجود آمدن چنین وضعی تاثیرگذار هستند، برای نمونه نوع قطار به‌دلیل دیزلی بودن موتورها به‌گونه‌ای است که دو ساعت قبل از حرکت باید روشن باشد و این موضوع اصلا به‌عنوان یک عامل آلودگی هوا، مد نظر قرار نمی‌گیرد.
پایداری هوای مشهد بیش از تهران است
وی شرایط توپوگرافی مشهد را نیز در این موضوع بی‌تاثیر ندانسته و تشریح می‌کند: از لحاظ توپوگرافی بالغ بر ۲۶۰ تا ۲۷۰ روز از سال در مشهد، به صورت خودبه‌خود هوای پایداری داشته و عدم صعود هوا اتفاق می‌افتد، البته در فصل‌های ابتدای سال به‌دلیل گرم شدن سریع هوا، پایداری شکسته می‌شود ولی در ۶ ماه دوم این امر دیرتر اتفاق افتاده و به‌دلیل کم بودن نور خورشید، پایداری باقی می‌ماند.
مدیر محیط زیست و توسعه پایدار شهری شهرداری مشهد اضافه می‌کند: مقدار باقی ماندن پایداری هوا باعث می‌شود که در نهایت از لحاظ روند کاهش آلودگی هوا دچار مشکل شویم زیرا به‌علت وجود این جو و پایداری حالت صعودی اتفاق نمی‌افتد بنابراین هوای سرد جایگزین نمی‌شود تا هوای گرم به بالا صعود کند، این موضوع در شهر مشهد مشهودتر از تهران است.
پذیرا، ارتفاعات اطراف مشهد را یکی از دلایل پایداری هوا نام برده و بیان می‌کند: در سه طرف شهر مشهد ارتفاعات قرار گرفته و در این میان مشهد دشتی است که خروجی ناچیز آن از سمت محور قوچان وجود دارد.
مشهد دارای بیشترین میزان جذب جمعیت در کشور است
وی با اشاره به رعایت نشدن آمایش صحیح سرزمینی، می‌گوید: در دهه پنجاه حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر جمعیت برای مشهد دیده شده و در حال حاضر این شهر دارای جمعیتی بیش از سه میلیون نفر است که جایگذاری این میزان جمعیت امکانپذیر نبوده است.
مدیر محیط زیست و توسعه پایدار شهری شهرداری مشهد توضیح می‌دهد: مشهد دارای بیشترین میزان جذب جمعیت در کشور، چه در حاشیه‌نشینی و چه در داخل شهر است چرا که موقعیت استثنایی دارد و یک کلانشهر در شرق کشور است.
پذیرا با اشاره به موقعیت استراتژیک و خاص شهر مشهد تأکید می‌کند: اگر شهر مشهد در اثر مشکلات زیست محیطی دچار شرایط نامناسبی برای سکونت شود و نتواند خود را بازیابی کند، به نحوی شرق کشور را از دست خواهیم داد.
مشهد، محصور در میان انبوه کارخانجات
وی به کارخانجات متعدد اطراف شهر اشاره کرده و می‌افزاید: انبوه کارخانجات در جهت‌های مختلف شهر قرار دارند، برای مثال در شرق مشهد معادن شن و ماسه، در شمال شهر کارخانجات تولید آسفالت، ایزوگام و همچنین معادن شن و در غرب آن نیز برخی از صنایع استقرار یافته‌اند.
مدیر محیط زیست و توسعه پایدار شهری شهرداری مشهد در همین خصوص متذکر می‌شود: باید نحوه ایجاد و نظارت بر این کارخانه‌ها پیگیری شود زیرا بخش عمده‌ای از آنها غیرمجاز هستند.
پذیرا نوآوری در صنعت را موضوعی برای کاهش مصرف انرژی و آلودگی محیط زیست عنوان کرده و ادامه می‌دهد: درست است که در حال حاضر در صنایع، حسابداری زیست محیطی وجود ندارد اما این امر در تمام دنیا مورد توجه قرار می‌گیرد تا مشخص شود یک محصول چقدر صرفه اقتصادی و تأثیر زیست محیطی دارد، در واقع این دو باید به‌گونه‌ای باشند که تولید محصول به‌صرفه باشد.
مدیر محیط زیست و توسعه پایدار شهری شهرداری مشهد یادآور می‌شود: برای اینکه منابع آلاینده هوای سطح شهر مشهد مشخص شوند و وضعیت آلودگی بررسی شود نیاز به انجام مطالعاتی است و بر همین اساس قرارداد تهیه فهرست آلایندههای هوای شهر مشهد با دانشگاه صنعتی شریف منعقد شده تا میزان تأثیر آلاینده‌ها مشخص شود.
بنابراین با توجه به میزان تأثیر آلایندگی برخی از آلاینده‌ها از قبیل فرودگاه و راه‌آهن، کارخانجات و همچنین شرایط پایدار هوای مشهد، نباید تنها به هشدار در روزهای آلوده برای استفاده از وسایل حمل‌ونقل همگانی بسنده کرد زیرا این تجویز مانند یک داروی مسکنی است که به‌طور موقت عمل می‌کند، بلکه با نظارت و بهینه‌سازی برخی از خدمات و صنایع، باید چاره‌ای برای کاهش آثار نامطلوب آن اندیشیده شود.
