ریزگرد (haze) كه اين روزها آسمان بخش بزرگي از كشور را در برگرفته است براي زائراني كه به كشورهاي عربستان و عراق و نيز سوريه مي روند ، پديده اي تقريبا شناخته شده است. اين سه كشور به واسطه داشتن بيابان هاي زياد و سرزمين هاي خشك بيشتر از ايران در معرض پديده اي به نام ريزگرد هستند. تغييرات اقليمي بسياري كه در سالهاي اخير در منطقه رخ داده و ايران نيز از آن متاثر شده است ، پديده ريزگرد را به سطح وسيع تري از ايران هم گسترش داده است . اگر روزگاري اين فقط شهرهاي كويري ايران و يا درحاشيه آن بودند كه با پديده زيست محيطي روبرو مي شدند ، امروز حتي پايتخت كشور نيز تحت تاثير پديده كشنده ريزگرد قرار گرفته است و در آن براي كمك به سلامت عمومي عملا تعطيل عمومي اعلام مي شود.
ريزگرد پدیدهای است که از ترکیب ذرات ریز گرد و غبار با آلايندههاي شهري به وجود میآید و این ترکیب براي بيماران تنفسي بسيار مضر است. اما این پدیده که به تازگی در کشورمان شایع شده است داستان دیگری دارد.در ایران منشاء اصلی این پدیده کویرها و باتلاقهای در حال خشکشدن عراق است. درگذشته سه كشور ايران، عراق و عربستان بهصورت مشترك هزينههاي مالچپاشي اين اراضي را تأمين و تمام اراضي در فصل خاصي از سال مالچپاشي ميشد. مالچ ماده چسبنده گرفته شده از مواد نفتي است كه براي تثبت شنهاي روان در اراضي بياباني استفاده میشود. بهعلت بروز برخي مشكلات و تغيير رويه دولتها در اين ارتباط، اين اقدام درسالهاي اخير صورت نگرفت و پديده ريزگرد بهصورت گسترده بخشهايي از كشور را مورد هجوم قرار داد.
با افزايش گرد و غبار موسوم به ريزگرد يا غبار عربي در بسياري از شهرهاي كشور از جمله تهران، متخصصان توصيه ميكنند كه افراد سالمند و خردسال و مبتلايان به بيماريهاي قلبي و ريوي در خانه بمانند و يا از ماسكهاي مخصوص استفاده كنند.
در پي قرار گرفتن وضعيت هواي تهران در شرايط بحران و اعلام وضعيت فوق العاده در برخي از شهرها، دبير انجمن آترواسكلروز ايران با بيان اينكه استنشاق هواي آلوده به ذرات معلق و گرد وغبار سبب نفوذ ذرات ريز به كيسههاي هوايي ميشود، هشدار داد: آثار سوء اين ذرات بهصورت بينظمي در ضربان قلب (آريتمي) و ايجاد حملات قلبي براي افرادي با بيماريهاي زمينهاي قلب تظاهر ميكند.
دكتر محمدرضا محمدحسني با اشاره به افزايش شمار مراجعهكنندگان به مراكز درماني با شكايت قلبي در روزهاي اخير گفت: نفوذ گرد وغبار از مرزهاي غربي و جنوب غرب كشور ميزان آلودگي هوا را به چندين برابر حد مجاز رسانده كه آثار سوئي روي دستگاههاي قلبي و تنفسي دارد.
وي، با اين توضيح كه آثار آلودگي هوا بر 2نوع كوتاه و دراز مدت قابل تقسيم است، عنوانكرد: آثار سريع و كوتاه مدت آلودگي هوا بهصورت اختلال در ضربان قلب (آريتمي) و حملات قلبي (براي افرادي با بيماري زمينهاي قلب) و در نهايت مرگ بروز ميكند.
دبير انجمن آترواسكلروز ايران به ايسنا گفت: در دراز مدت، ذرات ريز چند ميكروني گرد و غبار كه وارد دستگاه تنفسي و خون شده، در جدار عروق رسوب كرده و با ايجاد التهاب، شرايط را براي بروز آترواسكلروز (تصلب شرايين) و تنگي عروق فراهم ميكند.
وي با بيان اينكه همه ناگزير به استنشاق هوا هستيم، گفت: از اينرو براي پيشگيري از بروز عوارض نامطلوب آلودگي هوا نبايد در معرض هواي آلوده قرار بگيريم و از ورزش كردن در اين هوا جدا خودداري شود چون فعاليت ورزشي باعث افزايش ضربان قلب و دستگاه تنفسي و متعاقب آن افزايش ورود هواي آلوده به ريتين ميشود.
محمدحسني، در ادامه بر ضرورت استفاده از ماسك تاكيد كرد و افزود: همچنين شهروندان بايد در فضاهاي آلوده از تنفسهاي عميق خودداري كنند. دبير انجمن آترواسكلروز ايران در پايان به هموطنان توصيه كرد تا پيش از بهبود شرايط آلودگي هوا حتيالامكان در منازل بمانند و از سفرهاي غيرضرور خودداري كنند.
ماسك مخصوص
در همين حال دكتر مصطفي قانعي استاد دانشگاه و متخصص بيماريهاي ريوي به همشهري گفت: گرد و غبار موجود در هوا اگر توأم با آلودگي هوا باشد ضرر زيادي براي شهروندان دارد.
به گفته وي اگر چه گرد و غبار مستقيما وارد سيستم تنفسي نميشود اما برخي از افراد از جمله سالخوردگان، خردسالان و مبتلايان به بيماريهاي ريوي و قلبي كه قدرت تحمل اين وضعيت را ندارند بيش از همه در معرض آسيب هستند.
وي افزود: در عين حال همين گرد و غبار باعث تحريك سيستم تنفسي افراد شده و موجب ناراحتيهايي ميشود.
وي در پاسخ به اين سؤال كه تا چه حد اين گرد وغبار ميتواند حامل ويروس يا ميكروب باشد گفت: بهدليل گرماي هوا ويروسها و ميكروبها شانس زيادي براي انتقال از اين طريق ندارند اما برخي مواد شيميايي ممكن است از اين طريق حمل شود.
وي گفت: آنچه باعث تشديد وضعيت موجود ميشود آلودگيهاي ناشي از سوخت خودروها در شهرهاي بزرگ است كه با اين گرد وغبار مخلوط شده و باعث انتقال آن به شهروندان ميشود.
براي جلوگيري از اين آلودگيها تنها راه استفاده از ماسكهاي مخصوص است نه ماسكهاي معمولي چرا كه ماسكهاي معمولي قادر به جلوگيري از اين آلودگيها نيستند. البته تهيه اينگونه ماسكهاي مخصوص براي همه مقدور نيست و بايد در اين جهت اقدام مناسب از طرف دستگاههاي ذي ربط صورت گيرد.
وي با اشاره به اينكه بهرغم بالا رفتن شاخصهاي آلودگي تا 5يا 10 برابر حد مجاز گفت: اين وضعيت براي جوانها مشكل ساز نيست اما توصيه ميشود افراد مسن و خردسال در خانه بمانند و از سفرهاي غيرضروري در سطح شهر خودداري كنند.
استقرار ايستگاههاي ثابت و سيار اورژانس در تهران
در همين حال مشاور شهردار تهران گفت: در پي افزايش آلودگي هوا از صبح دوشنبه ايستگاههاي ثابت و سيار اورژانس شركت شهر سالم نيز در ميادين اصلي شهر مستقر شده و اقدام به توزيع ماسك و امداد رساني به شهروندان كردند.
مهندس محمد هادي حيدرزاده با بيان اين مطلب افزود: در اين راستا اطلاع رساني به شهروندان بهمنظور كاستن از سفرهاي درون شهري بهويژه در مورد سالمندان، بيماران قلبي، ريوي، زنان باردار، كودكان و جانبازان شيميايي از طريق راديو صداي شهر، سايت سما و اطلاع رساني محلي از طريق شوراياران به شهروندان در دستور كار قرار گرفت.
انواع ماسكها
استفاده از ماسك يكي از راههاي حفاظت از خود در برابر آلودگي هواست ولي در استفاده از همين ماسكها هم بايد نكاتي را رعايت كرد. ماسكهاي كاغذي به لحاظ اينكه آلايندهها را از خود عبور ميدهند به هيچ وجه توصيه نميشود و بهتر است از ماسكهاي فيلتر دار و ماسكي كه دهان و بيني را بهطور كامل پوشش دهد استفاده شود.
ماسكها بايد هر يك و نيم تا دو ساعت تعويض شوند؛ با توجه بهوجود ميكروبها در سطح آنها چنانچه مرتب تعويض نشوند،خود منبعي از آلودگي ميشوند.
ماسكهاي استاندارد براي استفاده در زمان آلودگي هوا انواع مختلفي دارد كه ماسك M3 از آن جمله است همچنين ماسكهاي FPP شماره يك تا ۳ نيز از دستهاي است كه به نيروي انتظامي هم معرفي شده است و در داروخانهها و مراكز مجاز عرضه ميشود.البته استفاده از ماسكهاي طبي براي پيشگيري از آلودگي هوا عوارض بسيار خطرناكي دارد.
اين اتفاق بسيار خطرناكي است كه در شهر تهران در حال وقوع است چرا كه افراد به صرف استفاده از اين ماسكها كه هيچ تاثيري هم در كاهش آلودگي هوا و عوارض آن ندارد، سعي ميكنند نفسهاي عميق تري بكشند و همين مسئله منجر به ورود آلايندههاي بيشتر به ريهها و دستگاه تنفسي ميشود حال آنكه اين ماسك تنها شايد بتواند جلوي گرد و غبار را بگيرد.
رئوف پیشدار
من راه پاک سازی و به حداقل رساندن ریزگردها رو میدونم و میدونم چطور میشه کنترول کرد اما برای این سیستم حتما باید دولت کمک کنه محدوده عملکرد ان تا شعاع یک شهره و میتونه بیشتر یا کمتر بستگی به هزینه داره جزئیات این سیستم برای فروشه این سیستم شهر رو از حالت بحران خارج میکنه در ضمن مشابه خارجی نداره…
خیلی خوب بود.ممنون از مطلبی که دراختیارمون گذاشتین.
با طراحی و نصب فیلترهایی روی کولرهای آبی و دریچه هوای خودروها می توان هوای محیط زندگی را عاری از گرد و غبار و ریزگرد کرد.
اغلب افراد، بیشتر وقت شان را ساختمان ها یا خودرو هستند پس بالای ۸۵% وقت شان هوای سالم و بدون ریزگرد خواهند داشت.
حجم هوای یک خانه در مقایسه با حجم هوایی که یک کولر آبی ساده تولید می کند واقعا زیاد نیست.( برای ریزگرد مناطق غربی کشور)
همینطور فکر نمی کنم جذب و فیلتر غبار ریزگرد تکنولوژی خیلی پیچیده ای بخواهد. در مناطق جنوبی که از کولر گازی استفاده می کنند، طراحی و ساخت وسیله که از یک سمت هوا را بکشد و با عبور از فیلتر، ریزگرد را جذب کند و هوای سالم را بیرون بدهد کار سختی نیست.
با درود و سلام .
از زحمات جنابعالی در فعالیت های زیست محیطی بسیار سپاسگزارم.
سوالی برایم پیش امده ، نمی دانم اطلاعی از ترکیبات شیمیای این ریز گرد ها در استان خوزستان و یا اندازه این ذرات دارید.؟ در صورت امکان ممنون میشوم اگر از طریق پست الکترونیکی حقیر پاسخ ارسال کنید.
با تشکر.