در جایی که تاکنون مذاکره میان ایران، عراق و ترکیه بی ثمر بوده است
یونپ می تواند به حل معضل ریزگردها در منطقه کمک کند
مذاکره میان ایران، عراق و ترکیه برای حل بحران ریزگردها تاکنون بی نتیجه بوده است. کارشناسان حقوق بین الملل معتقدند راهکار حل این مشکل ایجاد یک کنوانسیون منطقه ای است که یونپ، برنامه محیط زیست ملل متحد، می تواند به تجمیع کشورها و تسریع تصویب آن کمک کند.
سال هاست که ریزگردها به معضلی برای محیط زیست ایران بدل شده اند و مذاکره هایی که برای حل این بحران مابین ایران، ترکیه و عراق صورت گرفته، کارساز نبوده است. برخی معتقدند راهکار حل این بحران، ایجاد یک کنوانسیون اجرایی منطقه ای است که مراجعی بی طرف بین المللی مانند یونپ، _برنامه محیط زیست ملل متحد_ می توانند بانی تصویب آن شوند.
گفته می شود که 20 درصد ریزگردها منشا داخلی دارند و باقی آن ها از مرزهای غربی وارد ایران می شود. این ریزگردها از 48 کانون ایجاد گرد و غبار در کشور عراق وارد ایران می شوند. نشست های میان ایران و کشورهای همسایه در این مورد کارساز نبوده و ریزگردها بیش از پیش در آسمان ایران جولان می دهند. اگر مذاکره میان ایران، عراق و ترکیه به نتیجه ای درخور منجر نشود، ناگزیر باید از راهکارهای دیگر برای حل این بحران استفاده کرد.
«فرهاد دبیری»، استاد حقوق بین الملل محیط زیست و مدیرکل دفتر حقوقی و امور مجلس اسبق سازمان حفاظت محیط زیست در گفت و گو با CHN در مورد اقداماتی که به لحاظ حقوقی می تواند برای حل معضل ریزگردها در ایران انجام شود، گفت: « به عقیده من اقدامی که در این باره کارساز است، ایجاد یک کنوانسیون اجرایی منطقه ای و نه کنوانسیون چارچوبی است که مراجعی بین المللی مانند برنامه محیط زیست ملل متحد می توانند به عنوان بانی جمع کردن کشورها و تسریع در تصویب کنوانسیون در آن حضوری موثر داشته باشد.»
او اضافه کرد: «کنوانسیون چارچوبی مانند کنوانسیون کویت در این باره موثر نیست. چیزی که مسلم است این است که ما در بحث ریزگردها به یک معاهده اجرایی نیازمندیم نه یک معاهده چارچوبی. اگر این اتفاق نیفتد و برخی از کشورها تن به توافقنامه ندهند، در این صورت هر یک از کشورهای ذی نفع یا کشورهایی که از ریزگردها متاثر هستند و خسارت می بیندد، می توانند به مراجع بین المللی برای اقامه دعوی مراجعه کنند.»
دبیری در مورد این که آیا ایران به عنوان کشوری که بابت ریزگردهای ایجاد شده در عراق متاثر شده است، می تواند علیه این کشور در مجامع قضایی بین المللی اقامه دعوی کند یا خیر، گفت: « هنگامی که شما در حوزه های بین المللی با چنین مواردی مواجه هستید، نخستین اقدامی که توسط دولت ها انجام می شود، مذاکره و تعامل است، تا زمانی هم که مذاکره ادامه دارد، هیچ کشوری وارد دعوا نمی شود. مذاکره، پادرمیانی و میانجی گری ها اگر نتیجه نداد، در آن زمان باید به مراجع بین المللی برای حل مشکل مراجعه کرد.»
او در پاسخ به این که چرا مذاکره ها با عراق در این سال ها نتیجه ای نداشته است، گفت: « مساله ریزگردها در عراق اولویت این کشور نیست، به علاوه این که باید پذیرفت محیط زیست برای ایران نیز اولویت نیست. البته این مشکلی است که تمامی کشورهای در حال توسعه با آن دست به گریبانند. در هر حال در جایی که مذاکره هایی _هرچند بی نتیجه_ انجام شده است، طبیعی است که دعوا بی معنی است.»
