گرد و غبار، سونامي مرگبار براي بخش كشاورزي

شبي نيست كه اهالي غرب و جنوب ايران بخصوص استانهاي مرزي كشور با ترس و دلهره غبار فردا به رختخواب نروند و همواره كابوس ريزگردها ذهن آنها را حتي در خواب به خود مشغول نكند.
تا قبل از سال 86 پديده ورود خاك همسايه به كشورمان براي مردم اين مناطق ناشناس بود هر چند ورود موشكها و گلوله هاي خمپاره همسايه به استانهاي غربي و جنوبي در هشت سال جنگ، تنها مهمان ناخوانده عراقيها بود اما امروز جاي باروت و گلوله را ويرانگر ديگري به نام ريزگردها گرفته است.
كمي هم مي شود در اين اثنا يادي از جانبازان شيميايي استان و بيماران مبتلا به آسم و سالخوردگان و كودكان كرد كه با تنفس خاك، به چه روزي افتاده اند.
اما ريزگردهاي كشور همسايه تنها به جسم و جان انسانها زيان نرسانده بلكه ساير جانداران از جمله مزارع، كشتزارها و باغات را هدف گرفته و با گستردن لايه مخملي خاك رسي، مجال نفس كشيدن را از آنها گرفته و سبزي درخشان نباتات و رستني ها را به زردي گرايانده است.
استان كرمانشاه با برخورداري از حدود 900 هزار هكتار اراضي كشاورزي كه 200 هزار آبي و باقي را ديمزارها تشكيل مي دهند و نيز سطوح وسيع باغي و توليدات 5/4 ميليون تني انواع محصولات اين بخش، در واقع قطب كشاورزي غرب ايران شناخته مي شود.
در حالي كه همه ما چشم به راه تزريق بودجه و تخصيص اعتبارات براي گسترش كشاورزي استان در سايه برنامه قطبيت براي توليد 10 درصد غذاي ايرانيان هستيم، به يكباره گرد و خاك ادامه دار كشورهاي همسايه، همه آنچه را رشته بوديم، پنبه كرده و الان تنها آرزويمان اين است كه دول منطقه فكري به حال مهار اين پديده مخرب كنند و قطبيت را تا اطلاع ثانوي به تعطيلي بگذارند.
امسال پديده ورود ريزگردها براي چهار بار آن هم در آغازين ماه و فصل سال كه كشت بهاره براي كشاورزان استان بسيار مهم است، تقريبا اميدهاي كشاورزان را با توام كردن پديده كم بارشي و خشكسالي، براي داشتن محصولي مثمر و نيك به ياس مبدل كرده است.
‘سيد مراد’، كشاورز اهل يكي از روستاهاي اطراف كرمانشاه از نااميدي اش براي داشتن محصولي خوب در سال زراعي جاري سخن گفت.
وي كه بيش از 60 هكتار گندم كاري و 35 هكتار نخود كاري در سال جاري دارد، بر اين باور است كه كشاورزي با اين اوضاع و احوال ديگر لطفي ندارد و ديگر اينگونه نيست كه هرآنچه كشاورز بكارد، همان را
مي درود زيرا كم باراني و بارش خاك در حال نابودي مزارع هستند و كاري از دستمان هم بر نمي آيد.
كشاورز ديگري كه اقدام به آب پاشي باغ و مزرعه اش با تانكرهاي متصل به تراكتور كرده است، اين كار را تحميل هزينه اضافي بر هزينه هاي تمام شده محصول مي داند و به قيمت اقلامي چون گازوييل و كاركرد تراكتور و البته كمبود آب اشاره مي كند.
البته بررسي اثرات ريزگردها بر كشاورزي نياز به كار تحقيقاتي و مطالعاتي از سوي مراكزي چون دانشگاهها و تحقيقات كشاورزي دارد تا نتيجه اي متقن و به دنبال آن، مكانيسمي بازدارنده و مقابله جويانه براي اين عامل مخرب تعريف شود.
ريزگردهاي ورودي به كشورمان عمدتا داراي دو ساختار ‘رسي’ و ذرات ‘سيليس’ يا كوارتزي هستند كه نوع رسي آن بيشتر از بيابانهاي كشور عراق با قابليت پيمايش مسيرهاي طولاني و سبك بودن هستند و ديرتر نشست مي كنند كه عموما استانهاي غربي كشور را مورد هجوم قرار مي دهند. اما نوع سيليس بيشتر از كشور عربستان سعودي وارد مي شود و عمدتا مناطق جنوبي كشور را هدف مي گيرد كه البته نسبت به نوع اول، به دليل وزن نسبتا زياد، كمتر در هوا مي مانند و خطرات كمتري دارند.
در خصوص آثار مخرب ريزگردها بر كشاورزي، با مدير حفظ نباتات سازمان جهاد كشاورزي استان كرمانشاه گفت و گو كرديم.
دكتر ‘سيد افشين صفوي’ به ايرنا گفت: ذرات ريزگردها اين قابليت را دارند كه مانع از رسيدن نور خورشيد و تابش مستقيم آن بر سطح زمين شوند.
وي در ادامه به دو عمل گياه يعني فتوسنتز (ساخت مواد آلي) و تنفس (از طريق روزنه هاي روي برگها) اشاره كرد و گفت: گياه براي توليد گل، ميوه و دانه به نور مستقيم خورشيد نياز دارد اما ريزگردها مانع از رسيدن نور مستقيم به گياه مي شوند.
صفوي افزود: در چنين وضعيتي، گياه دچار نوعي رشد سبزينه اي كه در آن رشد دانه، گل و ميوه را به همراه ندارد، مي شود چرا كه طول موجهاي نوري لازم براي گياه توسط ريزگردها بازتاب مي شود و به زمين نمي رسند در نتيجه عمل فتوسنتز انجام نمي شود و كاهش توليد محصول را در پي دارد.
وي البته از انجام فرايند تنفس در گياهان در چنين شرايطي سخن گفت و افزود: هرچند عمل تنفس انجام مي‌شود اما بايد توجه داشت كه عمل تنفس گياهان، تنها با بهره گيري از ذخاير موجود در گياه انجام مي شود و فقط به زنده ماندن گياه البته بدون توليد، منجر مي شود.

وي همچنين نشستن ريزگردها روي برگها را كه به انسداد روزنه هاي تنفسي منجر مي شود، از ديگر آثار مخرب گرد و غبار عنوان كرد.
صفوي گفت: اين عمل سبب مي شود تا تبادلات گازي گياه متوقف شود و در نتيجه اثر نامطلوبي روي عمل فتوسنتز بگذارد بنابراين بر هم خوردن توازن گازهاي موجود را مي توان از ديگر آثار مخرب ريزگردها عنوان كرد.
ازدياد آفت ‘كنه’ در درختان از ديگر نتايج مخرب ريزگردهاست كه مدير حفظ نباتات سازمان جهاد كشاورزي به آن اشاره نمود.
صفوي ادامه داد: آفت كنه با تنيدن ‘تار’ بر روي درختان، سبب جذب ريزگردها براي مدت طولاني مي شود كه هم به توقف عمل فتوسنتز و هم به كاهش توليد منجر مي شود.

توصيه به كشاورزان
اين كارشناس كشاورزي به كشاورزان به خصوص باغداران استان توصيه مي كند كه در جاهايي كه شدت ريزگردها كم است، با بهره گيري از سمپاشهاي زنبه اي، درختان و مزارع خود را دو يا سه بار فقط با آب شستشو دهند.
وي براي جاهايي كه غبار از شدت بيشتري برخوردار است، توصيه مي كند كه كشاورزان از همان روش اول اما با اين تفاوت كه به ازاي هر تانكر آب يك هزار و 200 ليتري، يك ليوان مايع ظرفشويي اضافه شود، به جنگ با ريزگردها بروند تا هم عمل شويندگي انجام شود و هم ‘شته’ ها را كنترل نمايند. اضافه مي شود ريزگرد به ذراتي گفته مي شود كه قطرشان از 500 ميكروگرم كمتر باشد

درباره نویسنده

هنوز دیدگاهی وارد نشده است.

نظر دهید

*