اسفناج وحشی ناجی بیابان‌های یزد

در شرایطی که در اغلب نقاط کشور، باران فصل پاییز را به مردم یادآوری می‏کند، مردم یزد این روزها فصل خاکستان خود را آغاز کرده ‏اند و به جای باران، گرد و غبار از آسمان بر شهر آنها فرود می آید.

به گزارش خبرگزاری فارس از یزد، یزد به دلیل بهره‏مندی از ویژگی‏های اقلیمی خاص، آب و هوایی متفاوت با سایر نقاط کشور و پاییز دیرهنگام آن بعد از سپری کردن روزهای پرگرد و غبار به سرعت به زمستان سرد و خشک وصل می‏شود.

مردم بومی یزد بر این عقیده‏اند که فصل‏های یزد بسیار محدود است و از آنجا که بهار و پاییز در این استان بسیار کوتاه و اغلب به گرد و غبارهای شدید سپری می‏شود، فصل‏ها را تابستان و خاکستان و زمستان برشمرده‏اند.

گرد و غبارهای شدید در یزد اغلب از اواسط مه رماه آغاز می‏شود و تا نیمه‏های آبان‏ ماه ادامه دارد و بعد از آن بلافاصله زمستان زودرس، سرد و خشک آغاز می‏شود.

این روزها دقیقا فصل خاکستان یزد است و گرد و غبار و شن‏های ریز مهمان ناخوانده خانه‏های مردم شده‏اند، غبار گاهی آن قدر غلیظ شده که آسمان و زمین کویر یکرنگ می‏شود.

این گرد و غبار دستاورد تن عریان کویر و بیابان‏های اطراف یزد است که هر سال با وزش کوچکترین بادی بر سر شهر فرود می‏آید و خسارات جبران ناپذیری به سلامت مردم، هوای شهر و حتی تاسیسات وارد می‎کند.

ریزگردها از چالش‎های اصلی زیست محیطی در استان یزد به شمار می‏روند

این مسئله به یکی از چالش‏های زیست محیطی یزد تبدیل شده و حتی مدیرکل مدیریت بحران استانداری یزد از گرد و غبار و ریزگردها به عنوان یکی از چالش‏های طبیعی استان یزد یاد کرده است.

در وضعیتی که این شرایط هر سال برای استان یزد و دیگر استان‏های کویری تکرار می‏شود، هنوز چاره اندیشی اساسی برای مقابله با ریزگردها انجام نشده و به نظر می‏رسد باید اقدامی اساسی برای معضل زیست محیطی استان یزد انجام شود.

یک کارشناس محیط زیست در این زمینه در گفت‏وگو با خبرنگار فارس در یزد اظهار داشت: بهترین راه برای حفاظت از محیط زیست، استفاده از راه‏های طبیعی است و راه‏های مصنوعی نظیر مالچ پاشی پایدار نیست.

پوریا چمن عنوان کرد: با توجه به اقلیم منطقه یزد و تجربیاتی که در این استان وجود دارد، مهم‏ترین راه مقابله با گسترش بیابان و انتشار ریزگردها، کاشت گونه‎های طبیعی است.

وی بیان کرد: گونه‏هایی نظیر گز و درختچه تاغ تاثیر به سزایی در مقابله با گسترش ریزگردها دارند اما نمی‎توان کتمان کرد با توجه به بی‏آبی که در سال‏های اخیر در سراسر ایران مشهود بوده، خشکی تاغ و گز خود به معضلی جدید تبدیل شده است.

آسیب تاغ به سفره‏های آب زیرزمینی/ ریشه‏های تاغ تا عمق 40 متری نفوذ می‏کند

چمن خاطرنشان کرد: ریشه‏های گز و تاغ تا عمق 40 متری زمین برای یافتن آب پیش می‏رود و به گفته برخی صاحب نظران به نام، به قنوات و سفره‏های آب زیرزمینی آسیب وارد می‏کند ضمن اینکه تاغ و گز خشک نمی‏تواند برای خوراک دام مورد استفاده قرار گیرد و در صورتی که خشک شود، تنه درختچه‏ها تنها برای هیزم قابل استفاده است و هیچ فایده دیگری ندارد.

این کارشناس محیط زیست با ارائه پیشنهادی جدید در مورد کشت یکی از گونه‏های گیاهی در بیابان‏ها عنوان کرد: پیشنهادی که به جای کشت تاغ به منظور مقابله با بیابان زایی قابل تامل است، کاشت گونه اسفناج وحشی است.

چمن با اشاره به مزایای گونه گیاهی اسفناج وحشی خاطرنشان کرد: بزرگترین ویژگی این گیاه، استفاده از آن به عنوان علوفه دام است به نحوی که می‏توان با کاشت این گیاه، بیابان‏های یزد را به مرتع تبدیل کرد.

وی از ویژگی‏های این گیاه به عمر چندساله آن اشاره کرد و افزود: عمر برخی از گونه‏های آن به هفت سال می‏رسد و هر چه دام از آن استفاده کند، باز هم رشد می‏کند.

چمن یادآور شد: این گیاه کم آب خواه است و در مقابل سرمای شدید و گرمای شدید که از ویژگی‏های آب و هوایی کویر در زمستان است، مقاوم شناخته شده است.

اسفناج وحشی گونه‏ای مناسب برای جلوگیری از حرکت شن‏های روان

این فعال محیط زیست ادامه داد: پوشش‏های گیاهی در مجموع با ریزگردها مقابله می‏کنند و گونه اسفناج وحشی نیز در این زمینه بسیار خوب و قوی عمل می‏کند و به نظر من این گیاه را می‏توان جایگزین گز و تاغ کرد زیرا ارتفاع آن کوتاه است و با وجود اینکه نمی‏تواند مانع خوبی در برابر باد باشد، برای جلوگیری از روان شدن شن‏ها بسیار مفید است.

چمن اظهار داشت: تاغ با توجه به اینکه می‏تواند مانع خوبی در برابر وزش بادهای شدید باشد، می‏تواند محیطی ایجاد کند که گیاهان علفی نظیر اسفناج وحشی در سایه سار آن به خوبی رشد کند.

وی عنوان کرد: اسفناج وحشی در مقابل خشکی و کم آبی، گرمای زیاد و محیط های شور و قلیایی مقاوم است و از شوری خاک نیز می‏کاهد ضمن اینکه نتایج تجریه و تحلیل نشان می‏دهد که کشت گونه اسفناج وحشی سبب افزایش معنی‏دار میزان نیتروژن، فسفر، پتاسیم و مواد عالی و نیز کاهش اسیدیته خاک شده است.

چمن از اجرای کشت این گیاه در برخی مناطق بیابانی به صورت پایلوت خبر داد و یادآور شد: این کشت مورد استقبال عموم مردم به ویژه دامپروران قرار گرفته است زیرا بیابان‏ها را به نحوی تبدیل به مرتع کرده است.

در شرایطی که کارشناسان و صاحبنظران بنام در حوزه کویرشناسی، با کاشت تاغ مخالفت کرده‏اند و آن را آفتی برای قنوات و آب‏های زیرزمینی خوانده‏اند، اسفناج وحشی می‏تواند بدون ایجاد چنین تهدیدهایی برای قنوات، جایگزین یا مکمل مناسبی برای تاغ‏ها باشد.

چاره هزینه‏های سنگین اجرای طرح‏های بیابان‏زدایی مشارکت مردم است

اما به نظر می‏رسد با توجه به نو بودن این حرکت، هزینه‏های اجرای آن بالا باشد اما به نظر می‏رسد برای رفع این مشکل نیز راهکاری وجود دارد.

پوریا چمن در مورد این موضوع نیز اظهار داشت: به طور قطع هزینه‏های اجرای این طرح از کاشت تاغ و گز بیشتر است اما یکی از راه‏های حل هرگونه مشکل محیط زیستی، مشارکت‎های مردمی است و این مشارکت‏ها حتما نباید مادی باشد.

وی عنوان کرد: بهترین کاری که می‏توان انجام داد این است که از طریق خانواده‏ها این آموزش و فرهنگ‏سازی را برای کودکان و نوجوانان نهادینه کنیم زیرا آینده محیط زیست در دست آنهاست و به عنوان نمونه جشنواره‏هایی ترتیب داده شود که در آن از ظرفیت دانش‏آموزان استفاده شود و به آنها یاد دهیم که چگونه می‏توان با کاشت یک درخت یا گیاه، تاثیر به سزایی در مقابله با گسترش بیابان‏ها داشته باشند.

چمن ادامه داد: برای تهیه نهال یا بذر هر گیاه در اجرای طرح‏های بیابان‏زدایی، هر خانواده برای فرزند خود هزینه کند و کار محیط زیست و منابع طبیعی، تنها کار نظارتی و آموزشی باشد.

وی تاکید کرد: اگر هزینه‏های اجرای چنین طرحی بین خانواده‏ها سرشکن شود، رقم هزینه شده توسط هر خانواده بسیار ناچیز و کمتر از 5 هزار تومان خواهد شد در حالی که اگر قرار باشد این هزینه توسط دستگاه‏ها انجام شود، بسیار سرسام آور و میلیاردی خواهد بود.

چمن پیشنهاد داد: در اجرای چنین طرح‏هایی مشارکت صدا و سیما ، آموزش و پرورش و استفاده از هنرمندان و افراد صاحب نفوذ بسیار تاثیرگذار و سبب جذب مردم به این برنامه‏ها خواهد شد.

به نظر می‏‏رسد اجرای این طرح‏ها و استفاده از نظرات کارشناسان صاحب نظر در راستای بیابان‏زدایی در مناطقی بحرانی نظیر یزد می‎تواند بسیار تاثیرگذار باشد و شایسته است مسئولان ذی ربط در استان، چنین پیشنهادات و طرح‏های جدیدی را برای رفع مشکلات استان مدنظر قرار داده و از نظر کارشناسان به نحوی مطلوب استفاده کنند.

درباره نویسنده

پاسخ‌ها به این نوشته

  1. محمود کوهکن منتشر شده

    سلام
    ممنون از پژوهش های انجام شده
    میخواستم اطلاعاتی بیشتری در مورد اسفناج وحشی داشته باشم .و اینکه مربوط به چه کشوری است . وبذر ویا بته آن چگونه تهیه وتکثیر میشود
    با تشکر

  2. سلام دولت باید هزینه کنه تا نقشه حفاظتی شو رو بدونه و اجرا کنه وگرنه بچه رو هم اگه پدر و مادر زحمت ش رو نکشن دلسوزش نیست پس فکر هزینه نباشید دولت ما میلیاردی خرج و رزشگاه های عراق میکنه چهارتا گیاه رو اگگگگگگگر بخواهند براشون کاری نداره که فقط مهم اینه که خیرش به مردم نرسه

نظر دهید

*